શું વડાપ્રધાન મોદીની મોરબીની મુલાકાત પર ₹30 કરોડનો ખર્ચ થયો હોવાનું RTI જાહેર કર્યું છે?એક ફેક્ટચેક

માહિતીના અધિકારના જવાબનો દાવો કરતી એક કથિત અખબારની ક્લિપિંગમાં જાણવા મળ્યું છે કે બ્રિજ તૂટી પડયા બાદ મોરબી નગરપાલિકાએ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની એક દિવસીય મુલાકાત પર ₹30 કરોડનો ખર્ચ કર્યો હતો, તે નકલી છે.

BOOMને જાણવા મળ્યું કે અખબારની ક્લિપિંગ અને કથિત RTI જવાબ બંને નકલી છે.

30 ઓક્ટોબર, 2022 ના રોજ, મોરબીમાં એક ઝૂલતો પુલ તૂટી પડ્યો હતો જેમાં 130 થી વધુ લોકોના મોત થયા હતા અને સેંકડો વધુ ઘાયલ થયા હતા. ગુજરાત પોલીસે સુઓમોટો એફઆઈઆરમાં પુલની જાળવણી માટે જવાબદાર એજન્સીને આરોપી તરીકે નામ આપ્યું છે. પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં રાજકોટના મહાનિરીક્ષક અશોક યાદવે જણાવ્યું હતું ,કે પોલીસે ખાનગી કંપની ઓરેવા ગ્રૂપના મેનેજર, ટિકિટ વિક્રેતાઓ અને મોરબી સસ્પેન્શન બ્રિજ પર કામ કરતા સુરક્ષા કર્મચારીઓ સહિત નવ લોકોની ધરપકડ કરી હતી.

રાજ્યના સમાચાર દૈનિક ગુજરાત સમાચારની ઈ-પેપર ક્લિપિંગ જેવો દેખાડવા માટે જે સ્ક્રીનશૉટ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે, તે દાવો કરે છે કે મોરબી કલેક્ટર કચેરીમાં દાખલ કરવામાં આવેલી માહિતીના અધિકાર (આરટીઆઈ)માં જાણવા મળ્યું છે કે કુલ 30 કરોડ રૂપિયા પીએમ મોદીની મુલાકાત માટે ખર્ચ કરવામાં આવ્યા છે.

ન્યૂઝ ક્લિપિંગ ટ્વિટર એકાઉન્ટ દ્વારા શેર કરવામાં આવી હતી તે ટ્વીટર એકાઉન્ટ દક્ષ પટેલના નામે છે, જેમણે કેપ્શન સાથે થ્રેડમાં ન્યૂઝ ક્લિપિંગ્સ ટ્વિટ કરી હતી, "એક આરટીઆઈ દર્શાવે છે કે મોરબી સત્તાવાળાએ પુલ તૂટી પડ્યા પછી મોદીની એક દિવસીય મુલાકાત માટે ₹30 કરોડનો ખર્ચ કર્યો હતો"

અહીં ટ્વિટ અને આર્કાઇવ અહીં જુઓ.

આ એકાઉન્ટ દ્વારા એક જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે આ ક્લિપિંગ ગુજરાત સમાચાર દ્વારા પ્રકાશિત એક સમાચારની છે.

આ જ ક્લિપિંગ સાકેત ગોખલે, કાર્યકર અને તૃણમૂલ કોંગ્રેસ (TMC) ના સભ્ય દ્વારા શેર કરવામાં આવી હતી, જેમણે તેને ટેક્સ્ટ સાથે ટ્વિટ કર્યું હતું, "RTI દર્શાવે છે કે થોડા કલાકો માટે મોદીની મોરબીની મુલાકાતનો ખર્ચ 30 કરોડ થયો હતો. તેમાંથી 5.5 કરોડ રૂપિયા હ ફક્ત ને ફક્ત "સ્વાગત, ઇવેન્ટ મેનેજમેન્ટ અને ફોટોગ્રાફી" માટે હતા. મૃત્યુ પામેલા 135 પીડિતોને દરેકને ₹4 લાખ એટલે કે ₹5 કરોડ મળ્યા. માત્ર મોદીના ઇવેન્ટ મેનેજમેન્ટ અને પીઆરની કિંમત 135 લોકોના જીવન કરતાં પણ વધુ છે.

અહીં ટ્વિટ જુઓ.

અમે ન્યૂઝ ક્લિપિંગનું ભાષાંતર કરવા માટે ગૂગલ લેન્સનો ઉપયોગ કર્યો અને જાણવા મળ્યું કે ક્લિપિંગમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે PM મોદીની એક દિવસની મોરબી મુલાકાત માટે કુલ 30 કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. ક્લિપિંગ આ રકમને તોડી નાખે છે અને દાવો કરે છે કે હોસ્પિટલ માટે પેઇન્ટિંગ, સફાઈ અને સમાચાર પથારીઓ મેળવવા માટે 8 કરોડ ખર્ચવામાં આવ્યા હતા જ્યાં ઇજાગ્રસ્તોને દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા, મોરબીમાં નવા રસ્તાઓ બનાવવા માટે 11 કરોડ અને વિવિધ સરકારી વ્યવસ્થાઓ પર 3 કરોડ ખર્ચવામાં આવ્યા હતા. ક્લિપિંગ વધુમાં ખબર પડી છે કે પીએમ મોદીની મુલાકાતને રેકોર્ડ કરવા માટે પોલીસ વિભાગે સુરક્ષા વ્યવસ્થા પર 2.5 કરોડ, ઇવેન્ટ મેનેજમેન્ટ માટે 2 કરોડ અને ફોટોગ્રાફી અને વિડિયોગ્રાફી પર 50 લાખ રૂપિયા ખર્ચ્યા છે.

નીચે Google લેન્સ દ્વારા આપવામાં આવેલ અનુવાદ છે.

ફેક્ટ ચેક 

BOOM ને જાણવા મળ્યું કે સ્ક્રીનશોટ નકલી છે અને ગુજરાત સમાચાર અથવા રાજ્યના અન્ય કોઈપણ અખબાર દ્વારા આવા કોઈ સમાચાર પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યા નથી. અમે ક્લિપિંગમાં ગુજરાતી લખાણ સાથે સર્ચ કર્યું હતું આવો કોઈ લેખ ક્યારેય પ્રકાશિત થયો હોવાના કોઈ પુરાવા મળ્યા નથી.

ત્યારબાદ અમે ગુજરાત સમાચારના અમદાવાદ બ્યુરોનો સંપર્ક કર્યો હતો.

અખબારના અમદાવાદ બ્યુરોના ચીફ રિપોર્ટર મુકુંદ પંડ્યાએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે ક્લિપિંગ વાયરલ થઈ ત્યારે 1 ડિસેમ્બર, 2022 ના રોજ સાંજે ગુજરાત પોલીસનો સંપર્ક કર્યો હતો."પોલીસે અમને જણાવ્યું હતું કે તેઓએ ક્લિપિંગ અંગે તપાસ શરૂ કરી છે અને અમે આવી વાર્તા પ્રકાશિત કરી છે કે કેમ તેની પુષ્ટિ કરવા માટે પહોંચ્યા છીએ.

પંડ્યાએ બૂમ ટીમનેને જણાવ્યું કે ક્લિપિંગ નકલી છે."અમે ક્લિપિંગની તપાસ કરી અને ગુજરાત સમાચારની કોઈપણ આવૃત્તિ દ્વારા આવો કોઈ લેખ પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો નથી. કોઈએ તોફાન વ્યક્તિએ આ રીતે ક્લિપિંગ બનાવી છે અને પછી દાવો કર્યો છે કે તે અમારા અખબારમાં પ્રકાશિત થયેલી વાર્તા છે. તે સાચું નથી," પંડ્યાએ વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, "જો તમે સ્ક્રીનશોટ જુઓ છો, તો તેમાં ક્યાંય ગુજરાત સમાચાર લખાયેલું નથી. ઉપરાંત, શૈલી અને લેઆઉટ અમારા પેપરના હોઈ શકે છે, ફોન્ટ અલગ છે. અમે સત્તાવાર રીતે સાયબર ક્રાઈમ સેલને લેખિતમાં જવાબ આપ્યો છે."

BOOM અમદાવાદ પોલીસના સાયબર સેલ સુધી પહોંચ્યું અને એક સત્તાવાર સૂત્રએ પુષ્ટિ કરી કે ક્લિપિંગની તપાસ ચાલી રહી છે."અમે ક્લિપિંગ અંગે સુઓમોટો તપાસ શરૂ કરી છે અને ક્લિપિંગ પોસ્ટ કરનાર દક્ષ પટેલના નામના ટ્વિટર એકાઉન્ટને જોઈ રહ્યા છીએ. ગુજરાત સમાચારે અમને જવાબ આપ્યો છે કે તેઓએ આ સ્ટોરી પ્રકાશિત કરી નથી અને અમે તેમનો સંપર્ક પણ કર્યો છે. વિગતો માટે મોરબી સત્તાવાળાઓ,એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું.

જી.ટી. પંડ્યા, કલેક્ટર અને જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ, મોરબીએ પણ BOOM ને સમર્થન આપ્યું હતું કે તેમની ઓફિસમાં આવી કોઈ RTI ફાઇલ કરવામાં આવી નથી."આ સંપૂર્ણપણે નકલી અને બનાવટી સમાચાર છે. ક્લિપિંગ કહે છે કે દીપક પટેલે આ વિગતો માટે આરટીઆઈ ફાઇલ કરી હતી પરંતુ અમારા રેકોર્ડ દર્શાવે છે કે કોઈએ ખર્ચની વિગતો આપવા વિનંતી કરતી RTI ફાઇલ કરી નથી," જીટી પંડ્યાએ જણાવ્યું હતું.જ્યારે પૂછવામાં આવ્યું કે શું ઉલ્લેખિત ખર્ચ સાચા છે, તો જી.ટી. પંડ્યાએ ટિપ્પણી કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.

પ્રેસ ઇન્ફર્મેશન બ્યુરોની ફેક્ટ-ચેકિંગ વિંગે પણ ટ્વીટમાં ક્લિપિંગને નકલી ગણાવી હતી અને કહ્યું હતું કે, "એક RTI ને ટાંકીને ટ્વીટમાં એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે PMની મોરબીની મુલાકાતનો ખર્ચ ₹30 કરોડ થયો છે. ▪️ આ દાવો નકલી છે. ▪️ આવો કોઈ RTI જવાબ આપવામાં આવ્યો નથી."