ફિફા અનકવર્ડ: નેટફ્લિક્સ સિરીઝ ફૂટબોલના એપેક્સ બોડી વિશે શું દર્શાવે છે
FIFA ની ઉત્પત્તિથી લઈને તેના પર થતા વિવિધ ભ્રષ્ટાચારના આરોપો સુધી, નેટફ્લિક્સ દસ્તાવેજ-શ્રેણી વૈશ્વિક ફૂટબોલની સર્વોચ્ચ સંસ્થાની કાળી બાજુ રજૂ કરે છે.
FIFA શબ્દ સાંભળ્યા પછી જે પ્રથમ પ્રતિક્રિયા મનમાં આવે છે તે ફૂટબોલ છે. 'FIFA અનકવર્ડ', Netflix ની તાજેતરની મર્યાદિત દસ્તાવેજી શ્રેણી, ફૂટબોલની સર્વોચ્ચ વૈશ્વિક સંસ્થાની કામગીરી પર પ્રકાશ પાડતા બોમ્બશેલ્સની શ્રેણી છોડી દે છે, અથવા ધ ગાર્ડિયનના ડેવિડ કોને ડોક્યુમેન્ટરીમાં તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે, "યુએન ઓફ ફૂટબોલ."
આગામી FIFA વર્લ્ડ કપ 2022 માટે કતારની પસંદગી પરના વિવાદથી લઈને રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી અને પ્રચંડ ભ્રષ્ટાચાર સુધી, દસ્તાવેજી ફિફાની ઉત્પત્તિને પણ રજૂ કરે છે. તે ભૂતકાળની ઘટનાઓ દર્શાવે છે અને કેવી રીતે સમકાલીન વૈશ્વિક ફૂટબોલ સંસ્થા આપણે તેને આજે જે રીતે જોઈએ છીએ તેના માટે કેવી રીતે વિકસિત થઈ.
તત્કાલિન પ્રમુખ જોઆઓ હેવલેન્જની નિમણૂકથી શરૂ કરીને ફિફાની ટોચની સીટ પર સેપ બ્લાટરના નિયંત્રણ સુધી, આ દસ્તાવેજી લાંચ અને ભ્રષ્ટાચારથી છલકી ગયેલી ફિફાની કાળી બાજુ રજૂ કરે છે. જ્યારે કતારની પસંદગી વિવિધ પ્રશ્નો ઉભા કરે છે, ત્યારે દસ્તાવેજ-શ્રેણી એ પ્રકાશ ફેંકે છે કે FIFA જેવી સંસ્થાએ તે કેવી રીતે કર્યું.
કતારની આસપાસનો વિવાદ
જ્યારે 2010માં 2018 અને 2022 વર્લ્ડ કપ માટે બિડ થઈ રહી હતી, ત્યારે રશિયા અને કતાર બંનેની બિડમાં ઈંગ્લેન્ડ અને યુએસની મજબૂત સ્પર્ધા હતી. ઈંગ્લેન્ડની નજર 2018 વર્લ્ડ કપ પર હતી અને યુએસ 2022 વર્લ્ડ કપ માટે ઉમેદવાર હતું.
કતાર તમામ અવરોધો સામે બિડ જીતી ગયો અને અન્ય ફૂટબોલ એસોસિએશનો અને મીડિયાના એક્ઝિક્યુટિવ્સ તરફથી વિરોધાભાસી પ્રતિક્રિયાઓનો સામનો કરવો પડ્યો. યુએસ સોકર એક્ઝિક્યુટિવ કેવિન પેને લાગ્યું કે કતારીઓએ "આ (2022 ફિફા વર્લ્ડ કપ માટે બિડ) ખરીદ્યું છે".
સેપ બ્લેટરના ભૂતપૂર્વ સલાહકાર ગિડો ટોગનોનીને લાગ્યું કે કતારને બિડ આપવાથી ફીફાની મુશ્કેલીઓમાં વધારો થશે, જે લાંચ અને ભ્રષ્ટાચારના આરોપોને કારણે પહેલેથી જ ભારે તપાસ હેઠળ છે.
ટોગ્નોનીએ ઉમેર્યું હતું કે, "જ્યારે તમે વર્લ્ડ કપની યજમાની માટે કતારને દોષ આપો છો, ત્યારે તમારે ફિફાને દોષી ઠેરવવો પડશે, કારણ કે ફિફા સિસ્ટમ છે અને સિસ્ટમ ફિફા છે". આ "સિસ્ટમ" ની અંદરના ભ્રષ્ટાચારે કતારને 2022 વર્લ્ડ કપ માટે હોસ્ટિંગ અધિકારો કેવી રીતે સુનિશ્ચિત કર્યા તે જણાવે છે.
વર્લ્ડ કપના યજમાન રાષ્ટ્રની પસંદગીમાં FIFA ExCoની ભૂમિકા
FIFA કાઉન્સિલ (અગાઉ ફિફા એક્ઝિક્યુટિવ કમિટી તરીકે ઓળખાતી)
વિશ્વ કપ હોસ્ટ નેશન FIFA કાઉન્સિલ (અગાઉ ફિફા એક્ઝિક્યુટિવ કમિટી તરીકે ઓળખાતી) ની પસંદગીમાં કતારની બિડને FIFA ના મતો દ્વારા સમર્થન મળ્યું એક્ઝિક્યુટિવ કમિટી (ફિફા એક્સકો તરીકે પણ ઓળખાય છે). 2010માં કુલ 22 ExCo સભ્યોએ મતદાન કર્યું અને કતાર બહુમતી જીત્યું. આમાં ત્રિનિદાદ અને ટોબેગોના પ્રમુખ જેક વોર્નર સહિત CONCACAF (કોન્ફેડરેશન ઓફ નોર્થ, સેન્ટ્રલ અમેરિકા એન્ડ કેરેબિયન એસોસિએશન ફૂટબોલ) માંથી આવતા ExCo સભ્યોના ત્રણ મતોનો પણ સમાવેશ થાય છે.
કતારીઓએ એક્સકો સભ્યોને લાલચ આપી હતી જેઓ CAF, AFC, UEFA, CONMEBOL અને CONCACAF જેવા ખંડીય સંઘોનું નેતૃત્વ પણ કરે છે. આ વડાઓ તેમના રાષ્ટ્રોની ફૂટબોલ સંસ્થાઓનું સંચાલન પણ કરે છે અને દસ્તાવેજ-શ્રેણીમાં રજૂ કર્યા મુજબ કતાર કથિત રીતે તેમને "તેમના સંઘ/દેશોમાં ફૂટબોલ વિકસાવવા" માટે રોકડ વ્યવહારો સહિતની એકમ રકમ ચૂકવે છે.
2022 વર્લ્ડ કપ બિડ માટે કતારના સેક્રેટરી-જનરલ હસન અલ-થાવાડીએ ભૂતપૂર્વ AFC પ્રમુખ મોહમ્મદ બિન હમ્મામની જેમ જ આરોપોને નકારી કાઢ્યા હતા. ભૂતપૂર્વ AFC પ્રમુખે FIFA ના પ્રમુખપદની ભૂમિકા માટે તત્કાલિન પદભારિત સેપ બ્લાટરને પડકારવાનું નક્કી કર્યું હતું અને "ફૂટબોલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના વિકાસ માટે" બ્રાઉન એન્વલપ્સમાં $40,000 સાથે કોન્કાકફના સભ્યોને લાંચ આપતા દસ્તાવેજ-શ્રેણીમાં દર્શાવવામાં આવ્યા હતા.
2018 અને 2022 વર્લ્ડ કપની બિડ પહેલા પણ, ડોક્યુમેન્ટરીમાં બતાવવામાં આવ્યું હતું કે કેવી રીતે 2010 વર્લ્ડ કપની બિડ દક્ષિણ આફ્રિકા દ્વારા જીતવામાં આવી હતી તે ચૂંટણી વચન અને સોદાનો એક ભાગ હતો જે સેપ બ્લેટરને FIFA પ્રમુખની ખુરશીનો હવાલો ચાલુ રાખવાનો હતો.
FIFA અને તેનું રાજકારણ પર 'સ્ટેન્ડ'
1982માં સેપ બ્લેટર (ડાબે) અને જોઆઓ હેવલેન્જ (જમણે).
આ શ્રેણીએ આર્જેન્ટિનામાં 1978 ફિફા વર્લ્ડ કપ યોજાયો ત્યારથી, ફૂટબોલની પ્રખ્યાત ટૂર્નામેન્ટે કેવી રીતે દેશોને 'સ્પોર્ટ્સ વોશિંગ' માટે અવકાશ પૂરો પાડ્યો છે, જ્યાં રમતગમત ઇવેન્ટ પ્રમોશનલ ઇમેજ તરીકે કામ કરે છે, સરકારના ખોટા કાર્યોને ઢાંકી દે છે.
આર્જેન્ટિનામાં 1978નો વર્લ્ડ કપ દક્ષિણ અમેરિકન દેશમાં લશ્કરી જનરલ વિડેલાના શાસનકાળ દરમિયાન યોજાયો હતો. દસ્તાવેજ-શ્રેણીમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે કેવી રીતે FIFA યજમાન દેશની સરકાર દ્વારા પ્રેક્ટિસ કરી રહેલા કેટલાક વિકરાળ માનવાધિકાર ઉલ્લંઘનોને અવગણીને બિન-પક્ષપાતી, બિન-રાજકીય વલણ અપનાવવાનો દાવો કરે છે.
ઘણા આર્જેન્ટિનાઓ માટે, '78 વર્લ્ડ કપ એ 'સ્પોર્ટ્સ વોશિંગ'ના ક્લાસિક કેસ કરતાં વધુ હતો કારણ કે ટુર્નામેન્ટે આર્જેન્ટિનાને સમૃદ્ધ, આર્થિક રીતે પ્રગતિશીલ દેશ તરીકે દર્શાવ્યું હતું, જેનો દાવો તત્કાલીન ફિફા પ્રમુખ જોઆઓ હેવલેન્જે પણ કર્યો હતો.
2010 તરફ ઝડપથી આગળ વધો જ્યારે રશિયા અને કતાર સહિતના દેશોએ પણ અનુક્રમે 2018 અને 2022 FIFA વર્લ્ડ કપની યજમાની માટે તેમની બિડ રજૂ કરી. ડોક્યુમેન્ટ્રીમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે કેવી રીતે FIFA ExCo સભ્યોએ એવા દેશ માટે મત આપ્યો જ્યાં જૂન-જુલાઈમાં સરેરાશ તાપમાન સત્તાવાળાઓને ટુર્નામેન્ટને શિયાળા તરફ ધકેલવા દબાણ કરે છે.
તદુપરાંત, દેશે અસંખ્ય પ્રસંગોએ માનવ અધિકારોનું ઉલ્લંઘન જોયું છે, જેમાં સ્થળાંતર કામદારોની સારવારનો સમાવેશ થાય છે જેમણે કતારમાં બધું જ બનાવ્યું હતું અને 2022 વર્લ્ડ કપને તેના ઇતિહાસમાં પ્રથમ વખત ગલ્ફ દેશમાં સંભવિત બનાવ્યો હતો.
દસ્તાવેજી સેપ બ્લાટરના દાવાને સમર્થન આપે છે કે નેપાળના કાઠમંડુના ત્રિભુવન ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ પર કતારથી આવતા મૃત સ્થળાંતર કામદારોના શબપેટીઓના દ્રશ્યો સાથે માત્ર કતારમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર અરબી વિશ્વમાં કામદારોની સ્થિતિ સુધરશે. મૃતકના પરિવારજનોને પણ ખબર ન હતી કે તેમનું મૃત્યુ કેવી રીતે થયું. સેપ બ્લેટરની સત્તાની ભૂખ અને ફિફામાં પ્રચંડ ભ્રષ્ટાચાર 2010માં ફિફાના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ સેપ બ્લેટર.
સેપ બ્લેટરની સત્તાની ભૂખ અને ફિફામાં પ્રચંડ ભ્રષ્ટાચાર
2010 માં ભૂતપૂર્વ ફિફા પ્રમુખ સેપ બ્લાટર.
સેપ બ્લાટરના ભૂતપૂર્વ સલાહકાર ગિડો ટોગોનીએ કહ્યું હતું કે "ફિફા ક્યારેય ભ્રષ્ટાચારથી દૂર થઈ શકે છે કે કેમ, તે પૂછવાથી, તમારે પૂછવું પડશે કે શું વિશ્વ ક્યારેય ભ્રષ્ટાચારથી દૂર થઈ શકે છે". ડોક્યુમેન્ટ્રીમાં બતાવવામાં આવ્યું છે કે કેવી રીતે ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ જોઆઓ હેવલેન્જે ફૂટબોલ સંસ્થામાં મૂડીવાદ લાવ્યો અને ઓક્ટોબર 1974માં સેપ બ્લાટરને નોકરીએ રાખ્યા હતા.
બ્લાટરે એડિડાસ, ફિલિપ્સ, કેએલએમ અને કોકા-કોલા જેવા પ્રાયોજકો પાસેથી ખરીદી કરી હતી. સ્પોન્સરશિપ સાથે FIFA માટે વિકાસ કાર્યક્રમો અને યુવા ટૂર્નામેન્ટ્સ જેવી ઈવેન્ટ્સને ભંડોળ પૂરું પાડવાની વિવિધ તકો મળી. ગાર્ડિયન પત્રકાર ડેવિડ કોને શ્રેણીમાં જણાવ્યું હતું કે કેવી રીતે એડિડાસના માલિક હોર્સ્ટ ડેસલરની કંપની ISL (ઇન્ટરનેશનલ સ્પોર્ટ એન્ડ લેઝર) એ માર્કેટિંગ અધિકારો માટે હેવેલેન્જને લાંચ આપી હતી.
બ્લેટરે આ જોયું અને તક ઝડપી લીધી. 1998માં ફિફાના નવા પ્રમુખ બનવા માટે હેવલેન્જને બાજુમાંથી હટાવીને પ્રથમ સેક્રેટરી-જનરલ બનીને તે રેન્ક સુધી પહોંચ્યો. FIFA પ્રમુખ તરીકેના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન, બ્લાટરે મોટા દાવાઓ અને ચૂંટણી વચનો કર્યા હતા.
આફ્રિકન પ્રતિનિધિમંડળના મત મેળવવા માટે, બ્લાટરે આફ્રિકામાં વિશ્વ કપ લાવવાનું વચન આપ્યું હતું જેમાં તેમને તેમના મતો જીત્યા અને અંતે પ્રમુખપદ જીત્યો, UEFA અને સ્વીડનના લેનાર્ટ જોહાન્સનને હરાવી. અહીંથી, બ્લાટરે ચાલુ રાખ્યું.
2004 માં, દક્ષિણ આફ્રિકાના દિવંગત પ્રમુખ નેલ્સન મંડેલાની સામે, 2010 વર્લ્ડ કપના યજમાન તરીકે દક્ષિણ આફ્રિકાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. પરંતુ બ્લેટરના પ્રમુખપદ હેઠળના ફિફાના ભૂતપૂર્વ જનરલ સેક્રેટરી જેરોમ વાલ્કે ઉલ્લેખ કર્યો છે કે કેવી રીતે ભૂતપૂર્વ CONCACAF પ્રમુખ જેક વોર્નર સહિત ત્રણ ExCo સભ્યોને દક્ષિણ આફ્રિકાને મત આપવા અને 2010ની વર્લ્ડ કપની યજમાનીની બિડ જીતવામાં મદદ કરવા માટે $10 મિલિયનની લાંચ આપવામાં આવી હતી.
2018 અને 2022 વર્લ્ડ કપના યજમાન તરીકે અનુક્રમે રશિયા અને કતારની કુખ્યાત જાહેરાત દ્વારા અનુસરવામાં આવ્યું, જેણે એક્ઝિક્યુટિવ કમિટીના સભ્યોમાં પ્રચંડ ભ્રષ્ટાચાર પર પ્રકાશ ફેંક્યો, જેમણે લાંચ લીધી અને રશિયા અને કતારની બિડને સંભવિત બનાવવા માટે મત આપ્યો, મેગા ટૂર્નામેન્ટની યજમાની માટે ઇંગ્લેન્ડ અને યુએસની બિડને પાછળ છોડીને.
ડોક્યુમેન્ટરીમાં સેપ બ્લાટરના બહુવિધ ફૂટેજ પણ ઉમેરવામાં આવ્યા છે જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે "FIFA ભ્રષ્ટ નથી," તેમ છતાં ફૂટબોલ સંસ્થા સ્વિસ કોર્ટ અને એફબીઆઈ દ્વારા લાંચના તમામ આરોપો અને તપાસ માટે તપાસ હેઠળ આવી રહી છે, જેણે તેમને ઝ્યુરિચમાં ફિફાના મુખ્યમથક પર દરોડા પાડ્યા અને ધરપકડ કરી, ફ્રાન્સના ભૂતપૂર્વ ખેલાડી અને UEFA પ્રમુખ મિશેલ પ્લેટિની સહિત ટોચના અધિકારીઓ.
40 વર્ષથી વધુ સમયથી FIFA નો હિસ્સો રહેલા બ્લાટરના શબ્દોમાં, તેઓ "FIFA અને ફિફામાં કામ કરતા તમામ સભ્યો માટે જવાબદાર છે" પરંતુ તે સમિતિઓના સભ્યો માટે નૈતિક રીતે જવાબદાર હોઈ શકે નહીં, જેઓ અન્ય દેશો અને સંસ્કૃતિઓમાંથી આવતા.
