શું ઇરાને 15,000 દેખાવકારોને ફાંસીની સજા આપી હતી? ફેક્ટ ચેક

ઇરાનમાં વિરોધ પ્રદર્શનો ચાલુ હોવાથી, સોશિયલ મીડિયાએ વાયરલ પોસ્ટ્સ જોઈ હતી જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે ઇરાની સત્તાવાળાઓએ 15,000 દેખાવકારોને મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવી છે, જે એક પ્રકારની આત્યંતિક ક્લેમ્પ-ડાઉન તરીકે છે. કેનેડાના વડા પ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડોના સત્તાવાર ટ્વિટર હેન્ડલ સહિત કેટલાક અગ્રણી હેન્ડલ્સે આ વાત સોશિયલ મીડિયા પર શેર કરી હતી.

BOOM ને આ દાવો ખોટો અને પાયાવિહોણો લાગ્યો હતો; જ્યારે અધિકારીઓ અને દેખાવકારો વચ્ચેની અથડામણમાં સેંકડો લોકોએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો છે, અહેવાલો અનુસાર, 15,000 ની સંખ્યા અટકાયતમાં લેવામાં આવેલા લોકોને અનુરૂપ છે, જ્યારે ચાલી રહેલા વિરોધ પ્રદર્શનના સંદર્ભમાં અત્યાર સુધીમાં ફક્ત પાંચ લોકોને મૃત્યુદંડ આપવામાં આવ્યો છે.

ઇરાનના એક ફેક્ટ-ચેકરે બૂમને પુષ્ટિ આપી હતી કે ઇરાનના ધારાશાસ્ત્રીઓએ ન્યાયતંત્રને એક ખુલ્લો પત્ર બહાર પાડીને વિરોધ પ્રદર્શનમાં ભાગ લેનારાલોકોને મૃત્યુદંડની સજાની માગણી કરી હતી, ત્યારબાદ એક ગેરસમજ ઊભી થઈ હતી, જેના પગલે એવો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે અટકાયતમાં લેવાયેલા તમામ લોકોને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી હતી.

દેશમાં તાજેતરના વિરોધ પ્રદર્શનોમાં 22 વર્ષીય મહસા અમીનીના મોતનો બદલો લેવા માટે વિરોધ પ્રદર્શનો ફાટી નીકળ્યા હતા, જેમને ગાઇડન્સ પેટ્રોલ દ્વારા અયોગ્ય રીતે હિજાબ પહેરવા બદલ અને દેશની કડક ફરજિયાત હિજાબ નીતિનો ભંગ કરવા બદલ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ આ વિરોધ પ્રદર્શનો દેશભરમાં ફેલાઈ ગયા છે, જેમાં ઈરાની સત્તાવાળાઓએ કડક પ્રતિસાદ આપ્યો છે, જેમાં 342 લોકોનાં મોત નીપજ્યાં છે, જેમાં 43 બાળકો અને પાંચને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી છે.

જો કે, આ અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં સોશિયલ મીડિયા પર એવી પોસ્ટ્સનું પૂર આવ્યું હતું જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે 15,000 વિરોધીઓને બાકીના વિરોધીઓ માટે 'સખત પાઠ' તરીકે મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી હતી.

અત્યાર સુધીમાં પાંચ દેખાવકારોને મૃત્યુદંડ

ઇરાન હ્યુમન રાઇટ્સ - દેશમાં માનવાધિકારોના ઉલ્લંઘનનું દસ્તાવેજીકરણ કરતી એક બિન-નફાકારક માનવાધિકાર સંસ્થા - અનુસાર, 2022 માં દેશમાં અત્યાર સુધીમાં 479 ફાંસીની સજા કરવામાં આવી છે.

16 નવેમ્બરના રોજ એ પણ અહેવાલ આપ્યો હતો કે અત્યાર સુધીમાં પાંચ પ્રદર્શનકારીઓને ફાંસીની સજા આપવામાં આવી છે. અલ જઝીરાના એક અહેવાલ દ્વારા પણ આ વાતની પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી, જેમાં જણાવાયું હતું કે ઇરાની ન્યાયતંત્રે 13 નવેમ્બરના રોજ એક પ્રદર્શનકારીને અને 16 નવેમ્બરના રોજ વધુ ચાર લોકોને મૃત્યુદંડની સજાની જાહેરાત કરી હતી.

કેવી રીતે ફેલાઈ 15,000ની સંખ્યા

ઇરાની માનવાધિકાર કાર્યકરો દ્વારા જાળવવામાં આવેલા અટકાયતીઓ પરના દસ્તાવેજો અને યુનાઇટેડ નેશન્સના એક અહેવાલ મુજબ, શાસને આ મહિનાની શરૂઆતમાં લગભગ 15,000 દેખાવકારોની અટકાયત કરી લીધી હતી.

BOOM એ એક ઇરાની ફેક્ટ-ચેકર સાથે વાત કરી હતી, જેણે અમને જણાવ્યું હતું કે જ્યારે ઇરાની ધારાશાસ્ત્રીઓએ ન્યાયતંત્રને એક ખુલ્લો પત્ર બહાર પાડ્યો હતો, જેમાં વિરોધ પ્રદર્શનમાં ભાગ લેનારાઓને મૃત્યુદંડની સજાની માગણી કરવામાં આવી હતી ત્યારે ગેરસમજ ઊભી થઈ હતી.

"આની આસપાસ એક ગેરસમજ ઉભી થઈ છે. કારણ કે સાંસદોના એક જૂથે ન્યાયતંત્રને વિરોધમાં ભાગ લેનારાઓને મૃત્યુદંડની સજા આપવા માટે એક ખુલ્લો પત્ર બહાર પાડ્યો હતો. આ એવું માનવામાં આવતું હતું કે સજાઓ આપવામાં આવી હતી જે કેસ નથી. " તેણે કીધુ.

અમેરિકન ન્યૂઝ પોર્ટલ ન્યૂઝવીકે 11 નવેમ્બર, 2022 ના રોજ પ્રકાશિત એક લેખમાં, ફાંસીનો સામનો કરી રહેલા પ્રદર્શનકારીઓની સંખ્યા તરીકે 15,000 ના આ આંકડાને ખોટી રીતે અહેવાલ આપ્યો હતો. પાછળથી લેખને સાચી માહિતી અને સંપાદકની નોંધ સાથે અપડેટ કરવામાં આવ્યો હતો.

જો કે, ટૂંક સમયમાં જ આ આંકડો ઇન્ટરનેટ પર ઝડપથી ફેલાવા લાગ્યો, ઘણા હાઇ-પ્રોફાઇલ એકાઉન્ટ્સે તેને શેર કર્યો. આમાં ટ્રુડોનો પણ સમાવેશ થાય છે જેમણે અંગ્રેજી અને ફ્રેન્ચમાં મૃત્યુદંડની સજાની નિંદા કરી હતી, અને બાદમાં ટ્વીટ્સ કાઢી નાખી હતી.

આ અગાઉ ફેક્ટનેમહે ફેક્ટ-ચેક કર્યું છે.